به گزارش خبرگزاری حوزه، در ایام رحلت آیت الله حاج میرزا حسین بن محمدتقی بن علیمحمد نوری طبرسی (۱۲۵۴-۱۳۲۰ق)، معروف به محدث نوری و حاجی نوری، پژوهشگر، محدث و رجالی بزرگ و چهره سرشناس علمای شیعه در قرن چهاردهم به شبههه ای پیرامون یکی از تالیفات ایشان می پردازیم.
شهرت محدث نوری بیشتر به سبب تألیف کتاب مستدرک الوسائل، نجم ثاقب در احوال امام غایب علیهالسلام، لؤلؤ و مرجان در شرط پله اول و دوم منبر روضهخوانان و فصل الخطاب فی عدم تحریف کتاب رب الارباب است. محدث نوری از محضر درس علمای بزرگی بهره برده مانند: آیات عظام مولی محمد علی محلاتی،شیخ عبدالرحیم بروجردی که با دخترشان ازدواج کرد،شیخ عبدالحسین تهرانی، مولی فتحعلی سلطان آبادی،شیخ انصاری و میرزای شیرازی رحمت الله علیهم اجمعین.
برنامه علمی و معنوی محدث نوری
محدث نوری پیوسته ملتزم به وظایف شرعی بود و برای هر ساعتی از شبانه روز برنامهای داشت که از آن تخلف نمیکرد. شاگردش علامه آقا بزرگ تهرانی برنامه زندگی وی در نجف اشرف را این گونه بیان میفرماید:
زمان نوشتن وی بعد از نماز عصر تا هنگام غروب بود و زمان مطالعه وی بعد از نماز عشا تا هنگام خواب بود.او همیشه با وضو میخوابید و شبها هم کم میخوابید. دو ساعت قبل از طلوع فجر بیدار میشد و وضو میگرفت. یک ساعت قبل از طلوع فجر به حرم حضرت امیرمؤمنان علی علیهالسلام مشرف میشد و این برنامه در زمستان و تابستان ادامه داشت.او پشت «در قبله» میرفت و نماز شب میخواند تا سید داود نائب، کلید دار حرم، میآمد و در را باز میکرد و محدث نوری اولین کسی بود که وارد حرم میشد.او به سید داود در روشن کردن چراغهای حرم کمک میکرد آنگاه بالای سر ضریح حضرت میایستاد و زیارت میخواند.بعد از طلوع فجر نماز صبح را به جماعت اقامه میکرد و تا هنگام طلوع خورشید به تعقیبات نماز و دعا میپرداخت.
بعد از آن به کتابخانه بزرگ خود میرفت. آن کتابخانه شامل هزاران جلد کتاب نفیس و نسخههای خطی ارزشمند و گرانبها و کم نظیر و یا منحصر به فرد بود. او به جز به هنگام ضرورت از کتابخانه خارج نمیشد.بعد از ساعتی برخی از شاگردانش مانند علامه شیخ علی بن ابراهیم قمی و شیخ عباس قمی، صاحب مفاتیح الجنان و مولی محمدتقی قمی برای تصحیح و مقابله و نگارش و یا نسخه برداری به کمک او میآمدند.بعد از پایان کار کمی غذا میخورد و استراحت میکرد و بعد، نماز ظهر را در اول وقت میخواند و بعد از نماز عصر، دوباره همان برنامه را ادامه میداد.روزهای جمعه برنامه او تغییر میکرد. صبحها بعد از آنکه از حرم باز میگشت به مطالعه برای منبر میپرداخت و یکساعت بعد از طلوع خورشید به مجلس عمومی خود میرفت و سخنانی بلیغ و گهربار افاده میکرد.او سعی بر آن داشت تا هر چه بالای منبر میگوید یقینی باشد و مطالب مشکوک را مطرح نمیکرد و هنگام ذکر مصیبت اهلبیت علیهمالسلام اشک بر محاسن شریفش جاری میشد.بعد از مجلس به مستحبات روز جمعه مانند کوتاه کردن ناخن و شارب و غسل روز جمعه و دعاها و آداب و مستحبات دیگر میپرداخت.عصر روز جمعه هم چیزی نمینوشت و به حرم میرفت و مشغول انجام زیارت و دعاهای وارده میشد و این برنامه ایشان تا هنگام وفات ادامه داشت.
احیای پیاده روی اربعین
یکی از سنت هایی که در زمان شیخ انصاری رواج داشت زیارت امام حسین علیهالسلام با پای پیاده بود. بسیاری از بزرگان و علما با پای پیاده به زیارت کربلا میرفتند؛ اما این سنت در زمان محدث نوری به فراموشی سپرده شده بود و از علائم فقر و نداری به شمار میآمد.با عزم و همت محدث نوری این سنت نیز دوباره زنده شد. او چارپایانی را برای حمل بار کرایه میکرد و با پای پیاده با یاران و شاگردان خود به زیارت امام حسین علیهالسلام میرفت.آنها مسیر نجف تا کربلا را در سه شب میپیمودند. آنها صبح و عصر راه میرفتند و نیمۀ روز به استراحت و صرف غذا و خواندن نماز و دعا میپرداختند.این کار آنها بسیار مورد استقبال مردم و علما و بزرگان قرار گرفت و جمعیت فراوانی به آنها ملحق شدند که گاهی تعداد خیمههای آنها به بیش از ۳۰ خیمۀ بیست تا سی نفره میرسید.
شاگردان بزرگ محدث کبیر میرزا حسین نوری عبارتند از حضرات علمای اعلام:
علامه شهید شیخ فضل الله نوری خواهر زاده و داماد وی، شیخ عباس قمی صاحب مفاتیح الجنان، محمدباقر قائنی بیرجندی، علامه آقا بزرگ تهرانی صاحب کتاب الذریعة، علامه شیخ علی بن ابراهیم قمی، مولی محمد تقی قمی، عالم مجاهد محمدتقی بافقی، شیخ اسماعیل بن شیخ محمد باقر اصفهانی، عارف واصل آقامیرزا جواد ملکی تبریزی، سید ابوالقاسم دهکردی و...
آخرین زیارت کربلای محدث نوری در سال ۱۳۱۹ هجری بود.آن سال را سال حج اکبر مینامیدند. در آن سال عید نوروز و جمعه و عید قربان مصادف شده بود و جمعیت فراوانی به حج رفته بودند.در آن سال در شهر مکه بیماری وبا افتاد و جمع زیادی هلاک شدند. محدث نوری در مسیر برگشت از کربلا به نجف، همیشه سواره برمیگشت، اما در آن سال به درخواست یکی از دوستان تصمیم به پیاده برگشتن گرفت. بر اثر گرمای شدید غذای آنان فاسد شده و همه مسموم شدند. محدث نوری بعد از آن حادثه سخت بیمار شده و بعد از برگشتن به نجف بعد از عمری خدمت به علوم محمد و آل محمد صلیاللّهعلیهوآلهوسلم در شب چهارشنبه ۲۷ جمادی الثانیه سال ۱۳۲۰ هجری جان به جان آفرین تسلیم نمود.بعد از انتشار خبر فوت محدث نوری شهر نجف یکپارچه عزادار شد و جمع عظیمی از مردم و علمای بزرگ به تشییع جنازه او حاضر شدند و بدن شریفش را در صحن مطهر حرم حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام در باب قبله دفن نمودند.
از وقایع عجیب پیرامون این مرد بزرگ آنکه: زمانیکه پس از ۷ سال همسر محدث نوری وفات نمود و خواستند او را در کنار شوهرش دفن کنند، بدن محدث نوری نمایان شد و همه دیدند که بدن شریف او صحیح و سالم است گویا ساعتی بیش نیست که به خوابی آرام فرو رفته است.
فَصْلُ الْخِطاب فی تَحریفِ کِتابِ رَبّ الْاَرباب
کتابی به زبان عربی نوشته محدث نوری. نویسنده در این کتاب مدعی است برخی از آیاتی که از جانب خداوند بر پیامبر(ص) نازل شده و در قرآنی که در دسترس است، موجود نیست و آن آیات بنا به مصالحی نزد معصومین است. این کتاب از کتابهای جنجالی به شمار میرود که در رد آن کتابهای متعددی نوشته شده است.
نام کتاب محدث نوری یعنی «فصل الخطاب فی تحریف الکتاب»، عالمان معاصر او و مردمان آن روزگار را به این اشتباه انداخت که مراد او این است که قرآن نیز مانند انجیل و تورات عین کلامالله نیست. او خود از این موضوع سخن گفته و نزد شاگردش آقابزرگ تهرانی از نامگذاری کتاب به این عنوان اظهار پشیمانی کرده و گفته خوب بود که نام کتاب را «فصل الخطاب فی عدم تحریف الکتاب» یا «القول الفاصل فی اسقاط بعض الوحی النازل» مینهادم تا مردم را این گمان خطا پیش نیاید. مراد محدث نوری از تحریف، نقیصه (کاسته شدن) است نه زیادت و نه تغییر و تصرف در کلمات و آیات قرآن فعلی.
آقابزرگ تهرانی، هنگام معرفی کتاب، آن را کتابی در رد تحریف قرآن میخواند و مینویسد: « أثبت فیه عدم التحریف بالزیادة والتغییر والتبدیل وغیرها»؛ محدث نوری در این کتاب، عدم تحریف قرآن و دور بودنش از تحریف به زیادت و تغییر و تبدیل و جز آن را اثبات کرده است.»
کتاب دارای سه مقدمه و دو باب و یک خاتمه است.
مقدمه اول: درباره جمعآوری قرآن در عصر خلفا و مقایسه آن با جمعآوری قرآن در زمان علی(ع)
مقدمه دوم: در بیان نزاع درباره تحریف قرآن
مقدمه سوم: دیدگاههای شیعه درباره تحریفناپذیری قرآن و مناقشه در آنها.
از همان آغاز علمای شیعه به تألیف کتابهایی در مقابله با این اثر دست زدند از جمله شیخ محمود تهرانی در سال ۱۳۰۲ق، ردّیهای به نام کشف الارتیاب عن تحریف الکتاب بر آن نگاشت و محدث نوری نیز در پاسخ به آن، رسالهای به نام الجواب عن شبهات کشف الارتیاب را تألیف کرد و گویا از برخی نظرات خویش در کتاب اصلی بازگشت و یا نظر خود را تشریح کرد و کوشید تا سوءتفاهمهای پیشآمده را برطرف سازد.
او درباره این رساله گفته که رضایت ندارد کسی پیش از خواندن رساله، کتاب فصل الخطاب را بخواند و توصیه کرده است که هر کس کتاب فصل الخطاب را دارد کتاب الرد علی کشف الارتیاب را بدان ضمیمه کند و این رساله به منزله تکمله کتاب فصل الخطاب است.
حضرت آیت الله شبیری زنجانی از مراجع تقلید کنونی بر این باور است که منشأ برخی مخالفتها با محدث نوری، این کتاب فصل الخطاب اوست که آن نیز درست فهم نشده است.
منابع:
الذریعه علامه آقابزرگ تهرانی
ویکی نور و ویکی شیعه
کتاب جرعهای از دریا،آیت الله شبیری زنجانی، ج۳، ص۳۲۵
نظر شما